Trong kho tàng văn hóa Á Đông, có những vật phẩm tuy nhỏ bé nhưng lại trong mình tầng tầng lớp ý nghĩa tinh thần. Chuỗi 108 hạt là một biểu tượng như thế. Trải qua hàng ngàn năm, sự hiện diện của chuỗi hạt len lỏi từ các nghi thức tôn giáo, các buổi thiền định tĩnh lặng cho tới đời sống thường nhật của hàng triệu người, gắn liền với con đường tu tập, sự giác ngộ và tìm về sự thanh tịnh trong nội tâm.
Chuỗi 108 hạt mang trong mình tầng tầng lớp lớp ý nghĩa
1.Nguồn gốc của chuỗi 108 hạt
Nguồn gốc của chuỗi 108 hạt gắn liền với Phật giáo cổ đại tại Ấn Độ, được ghi chép rõ ràng trong các kinh điển Phật giáo, căn cứ vào sự khai thị của Đức Phật đối với Vua Ba Lưu Ly.
Theo đó, Kinh Mộc Hoạn Tử có chép lại rằng:
“Một thời Đức Phật cùng giáo đoàn của ngài du hóa trong núi Kỳ Xà Quật (Grdhrakùta), nước La Duệ Kỳ (Ràjagrha) quốc vương trong thời nạn ấy tên là Ba Lưu Ly, sai sứ giả đến chốn Phật để xin Thế Tôn đặc biệt rủ lòng thương xót, cho pháp yếu để có thể tu hành được dễ dàng và trong đời mai sau xa lìa được mọi khổ não.
Đức Phật bảo sứ giả về thưa với nhà vua rằng: nếu nhà vua muốn diệt được phiền não chướng, báo chướng nên xâu một chuỗi tràng 108 hạt bằng hạt cây tra (mộc hoạn tử) và thường đem theo mình; khi đi, khi ngồi, khi nằm thường nên chí tâm, không phân tán ý, xưng danh hiệu: Phật, Pháp, Tăng mỗi lần, lần qua một hạt cây tra. Cứ như thế, lần lượt qua hạt này đến hạt khác, như: mười hạt, hai mươi hạt, trăm hạt, nghìn hạt, cho đến trăm nghìn vạn hạt.”
Chuỗi 108 hạt bắt nguồn từ Phật giáo cổ đại tại Ấn Độ
Tràng hạt Phật giáo ra đời từ đó, trở thành một phương tiện tu tập (pháp khí) hỗ trợ hành giả chú tâm, tập trung vào chánh niệm, và dần dần gạt bỏ tạp niệm.
Theo thời gian, khi Phật giáo lan truyền từ Ấn Độ tới các quốc gia Á Đông khác như: Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, ….chuỗi 108 hạt dần hòa quyện với bản sắc văn hóa bản địa, không chỉ là một pháp cụ thuần tu tập trong chốn thiền môn mà còn trở thành một biểu tượng tâm linh quen thuộc, được sử dụng bởi các tăng sĩ cũng như các Phật tử tại gia.
2. Ý nghĩa biểu tượng sâu sắc của con số 108 trong Phật giáo
Con số 108 không phải là một sự ngẫu nhiên, mà là sự tổng hợp của những triết lý Phật giáo về bản chất của phiền não và con đường tu tập.
Theo giáo lý nhà Phật, 108 hạt tượng trưng cho 108 phiền não (Tham – Sân – Si – Mạn – Nghi – Ác Kiến) mà con người phải vượt qua để đạt đến sự giải thoát.
Con số 108 tượng trưng cho 108 phiền não của con người
Mỗi hạt trên chuỗi 108 hạt tượng trưng cho một phiền não. Khi lần chuỗi và niệm Phật, các hành giả như đang lần lượt nhận diện, đối diện, buông bỏ từng lớp vọng tưởng trong tâm. Hành động đó lặp đi lặp lại, như quá trình quay về với chính mình, từng nhịp thở, từng khoảnh khắc tỉnh thức.
3. Chuỗi 108 hạt trong văn hóa Á Đông
Khi du nhập vào các nước Á Đông, chuỗi 108 hạt không chỉ xuất hiện trong không gian chùa chiền mà còn bước vào đời sống thường nhật.
Có người sử dụng chuỗi 108 hạt để niệm Phật, thiền định tại gia, có người lại đeo chuỗi hạt trên tay, mang theo bên mình như một lời nhắc nhở sống chậm lại, giữ tâm an.
Chuỗi 108 hạt thường được chế tác từ các loại gỗ tự nhiên như mun hoa, cẩm lai, trầm hương, bồ đề… gắn liền với thiên nhiên, cũng như thể hiện ý nghĩa về sự bền bỉ và vô thường của vạn vật.
4. Chuỗi 108 hạt – Biểu tượng của sự giác ngộ và thanh tịnh trong đời sống
Không phải ngẫu nhiên mà chuỗi 108 hạt được xem là biểu tượng của sự giác ngộ. Trong quá trình tu tập, giác ngộ đến từ sự thấu hiểu sâu sắc về chính mình. Mỗi lần lần chuỗi, mỗi tiếng niệm Phật để những vọng tưởng dần lắng xuống, cho tâm bình lặng.
Chuỗi 108 hạt trở thành một biểu tượng mạnh mẽ cho lối sống tỉnh thức
Ngày nay, chuỗi 108 hạt không chỉ giới hạn trong phạm vi tu hành mà còn trở thành một biểu tượng mạnh mẽ của lối sống chánh niệm, tỉnh thức, giữ lòng an nhiên giữa nhịp sống bộn bề.
Chuỗi 108 hạt trở thành biểu trưng cho hành trình quay về nội tâm – nơi con người học cách quan sát cảm xúc, buông bỏ chấp niệm và nuôi dưỡng sự thanh tịnh.
5. Chuỗi 108 hạt trong đời sống hiện đại
Trong xã hội hiện đại xô bồ, chuỗi 108 hạt trở thành một điểm tựa tinh thần. Có người chọn chuỗi để niệm Phật, thiền định, để cầu nguyện bình an, cũng có người mang bên mình như lời nhắc nhở sống chậm lại mỗi ngày.
Chuỗi 108 hạt còn được xem như một vật phẩm phong thủy. Các chuỗi gỗ tự nhiên với kích thước hạt nhỏ hơn, phù hợp để đeo cổ, quấn tay, được tin là có khả năng xua đuổi tà khí, tăng cường các nguồn năng lượng tích cực, thu hút thêm bình an, may mắn cho người đeo.
Chuỗi 108 hạt cũng được xem như một vật phẩm phong thủy cầu bình an, may mắn
Từ một pháp khí tu tập trong Phật giáo cổ đại, chuỗi 108 hạt vượt qua khỏi không gian thiền môn, trở thành một biểu tượng tâm linh đầy ý nghĩa trong văn hóa Á Đông. Chuỗi hạt như một lời nhắc nhở về hành trình chuyển hóa nội tâm, hướng tới lối sống tỉnh thức, chánh niệm và luôn hướng thiện.
